Nierówna przyjaźń

Układy klientalne w perspektywie historycznej

ISBN: 83-229-2318-X
Liczba stron: 498
Rok wydania: 2003
Wydania: 1 (Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego) - nakład wyczerpany

Antoni Mączak

(1928-2003) Był profesorem historii nowożytnej Uniwersytetu Warszawskiego. Studiował w Warszawie i jako research student w Cambridge. Wykładał jako visiting professor na uniwersytetach w Szwecji, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie; w 1984 r. został fellow monachijskiego Historisches Kolleg; następnie działał w kierownictwie międzynarodowego programu European Science Foundation, badającego genezę nowożytnego państwa w Europie łacińskiej. Był członkiem korespondentem PAU i PAN, a także Academia Europea i Królewskiej Duńskiej Akademii Nauk.

Zajmował się systemami kultury i elity władzy w ujęciu porównawczym. Śmierć przerwała jego prace nad elitami w czasach nowożytnych, w tym nad obrazem Europy w oczach angielskich dżentelmenów podróżujących w XIX stuleciu po kontynencie i Śródziemnomorzu.

Temat książki wynikł z badań nad nowożytną Europą, ale w równej mierze z refleksji nad naszą współczesnością. Patroni i klienci intrygowali autora jako temat badawczy od bardzo dawna. Równolegle zajmował się też dziejami podróży po Europie w czasach nowożytnych, co nie pozostaje bez związku z poprzednim wątkiem. Książka jest w zamyśle autora esejem - stąd dość osobisty charakter narracji - opartym na założeniu, że sprawy władzy są porównywalne w czasie i przestrzeni, że przeszłości i współczesności warto przedstawić wspólne kwestionariusze, że częściej niż chcemy to przyznać, tkwimy w niewoli przyjętego języka i terminologii. W kolejnych rozdziałach autor omawia zjawisko klientelizmu, czyli "nierównej przyjaźni" w różnych okresach historycznych - od czasów starożytnych aż do dzisiaj. Ukazuje je w bardzo szerokim kontekście zjawisk historycznych i kulturowych, a także na tle ogólniejszych procesów cywilizacyjnych. Zgodnie z przyjętą koncepcją autor wiąże ze sobą wielorakie problemy, jednocześnie nie unika polemik, nie lęka się wskazywać spraw niejasnych i stawiania pytań, nawet takich, na które nie umie znaleźć odpowiedzi.