Odkrycie nieświadomości

Czy destrukcja Kartezjańskiego podmiotu poznającego?

ISBN: 83-85220-77-1
Liczba stron: 278
Rok wydania: 1997
Wydania: 2 (2012 - drugie wydanie)

Szymon Wróbel

psycholog i filozof. Absolwent Wydziału Nauk Społecznych UAM w Poznaniu. Stypendysta Institut für die Wissenschaften vom Menschen w Wiedniu. W 2001 roku w Wydawnictwie Universitas ukazała się jego książka Galaktyki, biblioteki, popioły z zakresu filozofii literatury, a pod koniec 2002 roku Wydawnictwo Naukowe UAM opublikowało jego książkę zatytułowaną Władza i rozum. Stadia rozwojowe krytycznej teorii społecznej (nagroda Prezesa Rady Ministrów, 2004). W 2008 roku Wydawnictwo Aletheia wydało jego kolejną książkę napisaną wspólnie z Pawłem Dyblem, zatytułowaną Granice polityczności. Przez ostatnie lata pracownik Instytutu Filozofii i Socjologii PAN w Warszawie oraz Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego UAM w Kaliszu, obecnie wykładowca w Instytucie Badań Interdyscyplinarnych Artes Liberales UW. Trzykrotnie nominowany do nagrody literackiej Paszporty Polityki (1997, 2003. 2004). Jego nową książkę zatytułowaną Umysł, gramatyka, ewolucja w 2011 roku opublikowało Wydawnictwo Naukowe PWN.

Odkrycie nieświadomości czy destrukcja kartezjańskiego pojęcia podmiotu poznającego? ma na celu wskazanie problemów filozoficznych w ramach empirystycznie zorientowanej dziś psychologii.
Po pierwsze, autor stara się wykazać, że psychologia wraz ze swym klasycznym problemem ciała i umysłu jest produktem nowożytnym, tj. rodzi się wraz z tekstami Kartezjusza. Po drugie, autor krytycznie odnosi się do dwóch istotnych rozwinięć kartezjanizmu, tj. introspekcjonizmu i fenomenologii. Temu pierwszemu zarzuca sprzeczność pomiędzy założeniami ontologicznymi (dyrektywa paralelizmu psychofizycznego) a praktyką badawczą (naturalizm epistemologiczny i fenomenalizm), fenomenologii zaś niekonsekwencję w ujęciu problemu świadomości. Łącząc te dwie krytyki. autor stara się zburzyć zaufanie do równania: „psychiczne = świadome”. Świadomość, że psychologia powinna odszukać inny od świadomości przedmiot badań, stanowi główną przesłankę poszukiwań intelektualnych zawartych w książce.
Autor zwraca się w kierunku myślenia antykartezjańskiego, tj. psychoanalizy i kognitywistyki. Z tekstów Zygmunta Freuda autor stara się wyłuskać spójną teorię aparatu psychicznego. Tu jednak natrafia na pęknięcie, na pewną dwuznaczność; ów aparat można bowiem interpretować dwojako: albo jako system reprezentacji, albo jako maszynę.

Drugie wydanie książki ukazało się w 2012 r. nakładem Wydawnictwa Naukowego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.