Możliwość makrohistorii

Braudel, Wallerstein, Deleuze

ISBN: 978-83-231-3311-7
Liczba stron: 496
Rok wydania: 2014
Wydania: 1

Jan Swianiewicz

(ur. 1983) – filozof, doktoryzował się w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się współczesną filozofią kontynentalną, filozofią i metodologią historii oraz społeczną i gospodarczą historią kapitalizmu. Publikował między innymi w „Przeglądzie Filozoficznym”, „Historyce” i „Klio”. Interesuje się również dydaktyką: jest współautorem podręcznika do filozofii dla szkół średnich oraz współpracownikiem Centralnej Komisji Egzaminacyjnej.

Czy można wciąż myśleć i pisać o historii w wielkiej skali? Formułować tezy o długofalowych procesach historycznych i rządzących nimi regularnościach? W sposób totalny opisywać dzieje cywilizacji? Czy i w jakich kategoriach daje się ująć historia naszego globu? Czy wolno pytać o to, jak wydarzyła się nasza współczesność rozumiana jako całość tego, co uważamy za aktualne? Jesteśmy skłonni odpowiadać na te pytania negatywnie lub odrzucać je jako jałowe. Ostrożność tę dyktuje pamięć o porażkach filozofii dziejów oraz lęk przed starymi błędami determinizmu, teleologii, naiwnej linearności i nieuleczalnego europocentryzmu, które skutecznie odstraszają dziś od wczorajszej historiozofii. Ogarnięci wątpliwościami – każącymi deprecjonować wszelki szeroko zakrojony namysł nad historią – przeoczamy wszakże fakt, iż dzieła makrohistoryczne wciąż powstają. Pośród potocznej dyskusji o kresie „wielkich narracji” piszą je historycy, socjologowie i filozofowie. Jak to możliwe? Co znaczy oddawać się dociekaniom makrohistorycznym współcześnie? Poszukując odpowiedzi na to pytanie, autor poddaje analizie trzy dzieła stanowiące syntetyczne ujęcia dziejów kapitalizmu. Są nimi: Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm, XV–XVIII wiek Fernanda Braudela, The Modern World-System Immanuela Wallersteina oraz Capitalisme et schizophrénie Gilles’a Deleuze’a i Félixa Guattariego. Nie będąc monograficznym ujęciem koncepcji wymienionych autorów ani porównawczą analizą merytorycznej zawartości ich dzieł, książka traktuje o problemie formy tego typu poznania, którego są owocem i wyrazem. Pytanie o warunki możliwości makrohistorii autor rozważa w świetle minionych, a następnie współczesnych relacji między historiografią, dziejami a filozofią, koncentrując stopniowo spojrzenie na trzech wybranych historiach kapitalizmu.