Matka Polka na odległość

Z doświadczeń migracyjnych robotnic 1989-2010

ISBN: 978-83-231-3366-7
Liczba stron: 384
Rok wydania: 2015
Wydania: 1

Sylwia Urbańska

(ur. 1977) Ukończyła socjologię w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie pracuje jako adiunkt. Zajmuje się przemianami współczesnych rodzin i wzorców płci, doświadczeniem i dyskursami macierzyństwa, migracjami i zmianą społeczną, a także metodologią badań jakościowych (etnografie, metody biograficzne). Za pracę doktorską otrzymała nagrodę Prezesa Rady Ministrów RP (2012) oraz I nagrodę za najlepszą pracę doktorską z dziedziny pracy i polityki społecznej w konkursie Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych (2011). Jest współautorką książki Mozaiki przestrzeni transnarodowych. Teorie – Metody – Zjawiska (2010). Publikowała w czasopismach „Qualitative Sociology Review”, „Kultura i Społeczeństwo”, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny”, „Dialog-Pheniben”. Jej teksty można znaleźć m.in. w: Niebezpieczne związki. Macierzyństwo, ojcostwo i polityka (2014), Pożegnanie z Matką Polką? Współczesne dyskursy i reprezentacje macierzyństwa (2013), Migracje Kobiet. Perspektywa wielowymiarowa (2009).

W debacie wokół przemian współczesnych rodzin i wzorców płci rzadko dyskutuje się o doświadczeniach kobiet spoza klasy średniej. W istocie niewiele wiemy na temat tego, jak po 1989 roku zmieniały się biografie, tożsamości i role rodzinne rolniczek i robotnic. Tymczasem od co najmniej kilku dekad to właśnie zwalniane z restrukturyzujących się fabryk pracownice, rolniczki i gospodynie domowe są bohaterkami cichej, niewidzialnej, choć masowej rewolucji. Jako (nie)legalne migrantki – sprzątaczki i opiekunki dzieci, osób starszych i chorych – zamieszkujące wraz z milionami podobnych sobie globalnych robotnic getta migracyjne w metropoliach Europy i Ameryki, musiały zmierzyć się z nowymi nierównościami, gruntownie przeorganizować role, tożsamości rodzinne i wzorce płci. Jak Polki radziły sobie z wieloletnią przymusową rozłąką z dziećmi w sytuacji, gdy „opieka na odległość” stała w sprzeczności z figurą matki rezydencjalnej utrwaloną w świadomości jako kanoniczna i niemodyfikowalna? Jak zmieniały się przy tym ich relacje z mężami, rodzinami i społecznościami lokalnymi? O jakich doświadczeniach, jakim językiem mówi „matka Polka na odległość”? Jakie kulisy życia polskich rodzin zaczęła odsłaniać, kiedy znalazła się tam – poza granicami domu, tradycyjnego świata społecznego wsi, miasteczka, państwa? Z czym wiąże się „postmodernizacja ubogich”? Autorka odpowiada na te pytania, zastanawiając się jednocześnie, czy od 1989 roku – kiedy okno dla masowych migracji kobiet otworzyło się szerzej – mieliśmy do czynienia z niedostrzeżoną rewolucją płci w społecznościach zwykle szufladkowanych jako twierdze tradycyjności. Analizy powstały na podstawie zebranych przez autorkę narracji autobiograficznych kobiet, których doświadczenie życia między dwoma krajami wpisywało się w dwie dekady transformacji 1989–2010. Książka nie mogłaby jednak powstać́ bez intensywnych badań terenowych, prowadzonych w Polsce i Belgii. Dały one wgląd w życie migrantek, ich rodzin i społeczności na wsiach i w małych polskich miasteczkach, ale także w gettach migracyjnych Brukseli.