W cieniu Dżesera

Badania polskich archeologów w Sakkarze

ISBN: 978-83-943774-4-1
Liczba stron: 426
Rok wydania: 2016
Wydania: 1

Karol Myśliwiec

(ur. 1943 r.) – studiował archeologię śródziemnomorską i romanistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Jako asystent prof. Kazimierza Michałowskiego wyjechał w 1969 roku do Egiptu i brał udział w polskich wykopaliskach w Aleksandrii i Deir el-Bahari (Egipt), Palmyrze (Syria), Kadero (Sudan) i Nea Paphos (Cypr), a także w niemieckich wykopaliskach w świątyni grobowej faraona Seti I (Teby Zachodnie) oraz w Minszat Abu Omar (Delta Wschodnia). W latach 1985–1995 prowadził wykopaliska ratunkowe w Tell Atrib (starożytne Athribis w Delcie Nilu), a od 1987 roku do chwili obecnej kieruje pracami polsko-egipskiej misji archeologicznej w Sakkarze. Od 1982 roku wieloletni dyrektor Zakładu Archeologii Śródziemnomorskiej PAN (obecnie Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych). Wykładał na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Jagiellońskim, a także – jako Visiting Professor – na Uniwersytecie Wiedeńskim. Członek rzeczywisty PAN, członek zagraniczny Austriackiej Akademii Nauk i Niemieckiego Instytutu Archeologicznego. Autor około trzystu prac naukowych i popularnonaukowych, najczęściej w językach kongresowych. Odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Monografia jest syntezą osiągnięć naukowych polsko-egipskiej misji archeologicznej prowadzącej od 1987 roku wykopaliska po zachodniej stronie piramidy, tzw. piramidy schodkowej, zbudowanej w początkach III dynastii (ok. 2650 rok p.n.e.) przez legendarnego architekta o imieniu Imhotep. Misją kieruje autor książki. Efektem dwudziestu dotychczasowych kampanii wykopaliskowych było odkrycie dwu cmentarzysk z epok odległych od siebie o dwa tysiąclecia: nekropoli wielmożów ze schyłkowej fazy tzw. Starego Państwa (ostatnie stulecia III tysiąclecia p.n.e.) i Okresu Ptolemejskiego (trzy ostatnie stulecia I tysiąclecia p.n.e.). Starsza z dwu nekropol, położona w warstwie dolnej, zawiera dziesiątki grobowców, których część podziemna została wykuta w stopniach skalnych wcześniejszego kamieniołomu, z którego czerpano materiał do budowy kompleksu grobowego Dżesera. Kaplice kultowe najstarszych spośród odkrytych tu mastab zawierają unikatową dekorację ścienną, tj. płaskorzeźby i malowidła wzbogacające naszą wiedzę o sztuce egipskiej tego okresu, a będące jednocześnie cennymi źródłami do poznania historii tych burzliwych czasów, kiedy znakomicie zorganizowane państwo faraonów chyli się po raz pierwszy ku upadkowi. Zachowane teksty hieroglificzne i przedstawienia figuralne, m.in. sceny polowań i bankietów, a także „portrety rodzinne”, pozwalają wniknąć w atmosferę konfliktów politycznych i rodzinnych, w jakie obfitowało życie codzienne tamtego okresu. Górna warstwa badanego terenu zawiera natomiast setki pochówków w formie mumii spowitych najczęściej bogato dekorowaną powłoką zwaną kartonażem. Przesłanki topograficzne i ikonograficzne pozwalają wnioskować, że to cmentarzysko powstało w bezpośrednim sąsiedztwie pierwszego, prowizorycznego grobu Aleksandra Wielkiego, zanim jego mumię przeniesiono do Aleksandrii.
Autor prezentuje też techniki archeologiczne i różne sposoby dochodzenia do prawdy historycznej na podstawie fragmentarycznie zachowanych źródeł. Jeden z rozdziałów jest poświęcony pracom polskich konserwatorów, które stanowią integralną część programu badawczego. Opis prac wykopaliskowych obfituje w anegdoty z życia misji.
 

2017 r. - książka wyróżniona nagrodą Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w konkursie na najlepszą książkę akademicką roku 2017.