Nomadyczna Europa

Poststrukturalistyczne granice europejskiego uniwersalizmu

ISBN: 978-83-231-4534-9
Liczba stron: 610
Rok wydania: 2021
Wydania: 1

Łukasz Moll

(ur. 1989), socjolog, filozof, publicysta. Adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Doktorat poświęcony granicom europejskiego uniwersalizmu w perspektywie poststrukturalistycznej filozofii politycznej obronił na Uniwersytecie Śląskim. W Instytucie Filozofii i Socjologii PAN w Warszawie realizuje projekt badawczy „Idea Europy w kontekście kryzysu migracyjnego”, finansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki. Jest redaktorem czasopisma naukowego „Praktyka Teoretyczna”. Aktualnie zajmuje się rozwijaniem krytycznej wobec kapitalizmu teorii społecznej dóbr wspólnych oraz bada plebejskie praktyki i idee współdziałania. Uczestniczył w poświęconym dobrom wspólnym seminarium Étienne’a Balibara w The New School for Social Research w Nowym Jorku. Współpracował z wieloma instytucjami, ostatnio w roli kuratora z Biennale Warszawa przy cyklu „Plebs, dobra wspólne i alternatywy dla kapitalizmu” i z Pawilonem Polskim na Biennale w Wenecji przy katalogu wystawy „Trouble in Paradise”. Jest autorem licznych artykułów naukowych i popularnonaukowych.

O idei Europy tradycyjnie myślano w kategoriach pokonywania granic. Tak jak mityczna księżniczka nosząca jej imię, Europa miała być nomadką – tworzyć się dzięki nieustannej wędrówce. Jednocześnie miała być ona nośnikiem uniwersalizmu – obietnicy powszechnego postępu, która stopniowo ziści się w planetarnych ramach. Zburzenie muru berlińskiego i wejście w kolejną fazę integracji kontynentu raz jeszcze zrodziły nadzieje na kosmopolityczną Europę. Po upływie 30 lat nie zostało z nich zbyt wiele. Dziś granice stanowią raczej świadectwo impasu europejskiego uniwersalizmu niż chwilową barierę na drodze do jego realizacji. Dramat uchodźców tonących w Morzu Śródziemnym, rozbudowa strzeżonej „twierdzy Europa” czy odradzające się egoizmy narodowe to tylko najbardziej jaskrawe przykłady odwrotu ku partykularyzmom. Czy zatem Europa definitywnie odstąpiła od swej misji?
W kontrze do nastroju przepełnionego pesymizmem, książka śledzi wyłanianie się konturów nowej Europy, a właściwie – wielu Europ na raz. Niemożliwość wypracowania formy politycznej, porowatość i niestabilność granic zostają potraktowane nie jako przejaw zmierzchu, lecz jako źródło żywotności Europy. O ile stary europejski uniwersalizm polegał na przesuwaniu horyzontów i przezwyciężaniu partykularyzmów, o tyle współcześnie granice stają się przestrzeniami spotkania z Innością, zewnętrzem, różnicą, które wzywają Europę do wymyślenia się na nowo.
Książka eksploruje nowe ścieżki dla Europy w ślad za poststrukturalistycznymi myślicielami. Konfrontując się z aktualnym wyzwaniem migracji, historią idei europejskiej i współczesnymi debatami nad potrzebą odnowy uniwersalizmu, Nomadyczna Europa stawia sobie za cel odblokowanie naszej wspólnej wyobraźni politycznej.

 

2023 - Nagroda Polskiego Towarzystwa Socjologicznego im. Stanisława Ossowskiego dla najlepszej książki z socjologii i dziedzin pokrewnych