Dźwięki, ludzie i nasłuchiwanie miasta

Wybrane elementy fonosfery Warszawy na przełomie XIX i XX wieku

ISBN: 978-83-231-5289-7
Liczba stron: 618
Rok wydania: 2024
Wydania: 1

Marta Michalska

Badaczka dźwięków w przeszłości, nauczycielka, redaktorka. Absolwentka Kolegium MISH oraz Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, członkini Song Studies Network. Pisze i mówi o tym, jak doświadczamy dźwięków wokół nas i w jaki sposób możemy badać dźwięki, które już przepadły w historycznym szumie. Nie ma swojego ulubionego dźwięku, ale lubi, kiedy inni odkrywają swoje własne.

W książce analizuję wybrane zdarzenia dźwiękowe będące elementami codziennej, gęstej tkanki sonicznej Warszawy przełomu XIX i XX wieku. Studia przypadków zaprezentowane w tej pracy dotyczą dźwięków: katarynki; fortepianu, na którym gra młoda kobieta; protestu; nawoływań ulicznych sprzedawców; wreszcie, dźwięków ciszy w mieszkaniu i poszukiwania ciszy w mieście. Każdy z tych elementów ukazuje wielopoziomowe splątania rozumienia i reagowania na dźwięk, które przecinają się na poziomie klasy, płci kulturowej czy tożsamości narodowej. Nasłuchiwane przeze mnie historyczne zdarzenia dźwiękowe to przestrzenie spotkania i konfliktu grup społecznych o różnych (rozbieżnych) sonicznych potrzebach i tożsamościach; badam zatem rolę wyżej wymienionych dźwięków w przestrzeni miasta oraz sposoby reagowania na te same dźwięki przez mieszkańców i mieszkanki Warszawy. Innymi słowy, w swojej książce analizuję, jak dźwięki wykorzystywane były, by kształtować, definiować, przetwarzać i podważać społeczne i kulturowe konteksty codziennego życia w mieście.
Istotnym elementem pracy są także rozważania metodologiczne wokół historycznych studiów nad dźwiękiem, orbitujące wokół pytania „co to znaczy słuchać historii?”. Zastanawiam się nad pojęciami, analizą źródeł tekstowych i wizualnych w kontekście badania dźwięku; zastanawiam się także nad rolą badacza i badaczki procesie poznawania dźwiękowej przeszłości. Głównymi narzędziami mojej metody są: definicja dźwięku jako zdarzenia dźwiękowego, pojęcie akustemologii, akustycznej epistemologii, czyli poznawania i porządkowania świata poprzez dźwięk, a także praca z dźwiękową wyobraźnią.