Neofuturzy i futuryści

Kryptohistorie polskiej awangardy

ISBN: 978-83-231-5244-6
Liczba stron: 514
Rok wydania: 2024
Wydania: 1

Marta Baron-Milian

literaturoznawczyni i kulturoznawczyni. Pracuje w Instytucie Literaturoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego. Ukończyła Międzyuczelniany Program Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich Akademii „Artes Liberales” oraz Międzywydziałowe Indywidualne Studia Humanistyczne UŚ. Członkini redakcji „Śląskich Studiów Polonistycznych”, współpracowniczka Ośrodka Badań nad Awangardą Uniwersytetu Jagiellońskiego. Opublikowała monografie: Wat plus Vat. Związki literatury i ekonomii w twórczości Aleksandra Wata (2015) oraz Grzebanie grzebania. Archeolog i grabarz w twórczości Jerzego Ficowskiego (2014). Współredagowała książki zbiorowe: Płeć awangardy (2019) i Teoria nad-interpretacją? (2012). Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół polskiej poezji XX i XXI wieku, praktyk awangardowych i eksperymentalnych oraz związków literatury i ekonomii.

Tematem książki są początki polskiej awangardy literackiej, a wraz z nimi tkwiąca w otwarciu awangardowej rewolty energia pierwszych gestów uznawanych za futurystyczne. Autorka podejmuje próbę ich reinterpretacji przez pryzmat trzech głównych bohaterów monografii: Jerzego Jankowskiego, wiecznego zwiastuna futuryzmu i zanikającego pośrednika jego późniejszych losów, oraz Anatola Sterna i Aleksandra Wata, występujących tu przede wszystkim we wspólnej roli neofuturów-prymitywistów. Ich wyjątkowa działalność wymyka się narracji o awangardzie jako historii ruchów artystycznych, komplikuje i decentruje obraz awangardowych początków, prowokuje do poszukiwania nowych punktów odniesienia. Przeprowadzone przez autorkę prace archiwalne, analizy materiału prasowego oraz interpretacje manifestów, tekstów poetyckich i prozatorskich umożliwiły rekonstrukcję najwcześniejszych przejawów polskiej awangardy w świetle pojęć kolektywności, peryferyjności oraz konceptu „literatury mniejszej”. Pozwoliło to uchwycić oryginalność językowych eksperymentów oraz polityczne znaczenie futurystycznych prowokacji Jankowskiego, Sterna i Wata. We wszystkich opisanych przypadkach awangarda rzuca wyzwanie większości, choć za każdym razem brzmi ono inaczej.