Elektryczny romantyzm

Nauka o elektryczności a literatura i filozofia polska pierwszej połowy XIX wieku

ISBN: 978-83-231-5364-1
Liczba stron: 380
Rok wydania: 2024
Wydania: 1

Piotr Urbanowicz

Piotr Urbanowicz – teatrolog, performatyk, kulturoznawca. Doktorat z nauk humanistycznych obronił na Uniwersytecie Jagiellońskim w 2021 roku. Laureat stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców. Publikował w licznych czasopismach naukowych, m.in. w „History of Science”, „Przeglądzie Kulturoznawczym”, „Kulturze Współczesnej” czy „Kulturze Popularnej”. Realizował również projekty artystyczne z dziedziny teatru i sztuk performatywnych. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zagadnień związanych z tworzeniem i społeczną cyrkulacją wiedzy naukowej.

Głównym zamierzeniem książki jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, czym była dla romantycznych ludzi świata literatury i filozofii badana przez fizyków i chemików u progu XIX wieku w Polsce elektryczność. Stanowiła ona obiekt zainteresowania najtęższych umysłów epoki, wprowadzając niemały zamęt w gmachu wiedzy wzniesionym na kategorii hierarchii bytów i przyczyniając się do ustanowienia nowych filozofii przyrody. Wbrew pozorom związek między elektrycznością, tym nowym aktorem, który pojawił się w życiu społecznym dzięki zabiegom oświeceniowych filozofów przyrody, a intelektualistami doby romantyzmu nie był wcale incydentalny. Wręcz przeciwnie – odegrał swoją rolę w konceptualizacji podstawowych kategorii dla ówczesnej teorii politycznej, społecznej i literackiej: narodu, komunikacji, uczucia, dzieła sztuki. Autor, stosując metody: archeologii wiedzy Michela Foucaulta, historii nauki Stevena Shapina, studiów nad nauką i technologią Bruna Latoura oraz teorii metafory, rekonstruuje w książce proces powstawania względnie stabilnej formacji dyskursywnej, którą nazywa „elektrycznym romantyzmem”. Za tym pojęciem kryje się przeświadczenie, że w ogromnej mierze to praktyki naukowe stały się źródłem nowej wrażliwości i zrodzonej z niej szkoły literackiej oraz filozoficznej, której przykładami były dzieła m.in. Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, czy doktryny filozoficzne Augusta Cieszkowskiego oraz Bronisława Trentowskiego. Badając liczne teksty literackie i filozoficzne epoki romantyzmu, artykuły z czasopism naukowych oraz prasy popularyzującej odkrycia i wynalazki, autor stara się zrekonstruować procesy krążenia referencji elektryczności, aby wykazać, jak stały się one ważnym budulcem kultury romantycznej.