Gubernatorzy rosyjscy w Królestwie Polskim 1863-1915

Szkic do portretu zbiorowego

ISBN: 83-908946-3-7
Liczba stron: 358
Rok wydania: 1999
Wydania: 1 (Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego)

Łukasz Chimiak

Doktor nauk humanistycznych, ur. 1969 r. w Gdyni. Studia magisterskie i doktoranckie odbył w na Uniwersytecie Gdańskim. Interesuje się relacjami polsko-rosyjskimi w XIX wieku oraz dziejami polskiej myśli politycznej. Prowadził kwerendy w archiwach i bibliotekach Moskwy i Sankt Petersburga. Publikował m.in. na łamach "Przeglądu Historycznego" i "Kwartalnika Historycznego". Mieszka w Warszawie.

W książce, po raz pierwszy w naszej historiografii, zaprezentowano szczegółową analizę działania i składu personalnego wyższej administracji carskiej okresu zaborów. Bazę źródłową pracy stanowią nieznane dotąd dokumenty pochodzące z archiwów polskich i rosyjskich. Autor dokonał także podsumowania dotychczasowych badań historiografii krajowej i obcej w zakresie rozważanej problematyki. Ustalenia autora weryfikują utrwalone w społecznej świadomości sądy i opinie na temat rosyjskiej elity władzy. W przeważającej większości wywodziła się ona ze środowiska szlacheckiego Imperium Romanowych. Pochodzenie stanowe elity warunkowało jej świadomość w której dużą rolę odgrywała służba na rzecz rosyjskiego monarchy i samodzierżawia. Carska elita władzy nie była jednolita gdy chodzi o pochodzenie narodowe. W jej szeregach licznie reprezentowani byli Niemcy Bałtyccy. Występowali w niej także potomkowie innych nacji Gruzini, Grecy, Francuzi. Rozdziały książki poświęcone pochodzeniu carskiej biurokracji ze względu na bogaty materiał faktograficzny mogą zainteresować polskich i zagranicznych genealogów i historyków Rosji. Przypisywana częstokroć rosyjskim czynownikom podatność na korupcję występowała także na wyższych szczeblach władzy w Królestwie Polskim. Nie była ona jednak tak rozpowszechnione jak chce tego powszechna pamięć. W książce nie brak opisów najgłośniejszych afer, w które zamieszani byli wyżsi urzędnicy z Królestwa. Odnosząc się do polityki caratu w Królestwie autor zauważa, że główne jej kierunki określane były w Petersburgu, lecz kształt i charakter rusyfikacji zależał od osobowości poszczególnych generał-gubernatorów warszawskich. Obszerne partie książki poświęcone są działalności poszczególnych gubernatorów działających na prowincji, w miastach takich jak Kalisz, Płock czy Kielce. Te fragmenty zainteresują zapewne miłośników historii regionalnej. Znajda oni w książce wiele informacji na temat struktury społecznej i życia codziennego miast Kongresówki. Książka weryfikuje stereotyp tępego carskiego biurokraty prezentując obok charakterystyk urzędników-rusyfikatorów nieliczne sylwetki urzędników dobrych administratorów i intelektualistów. Praca może służyć z powodzeniem jak pomoc w studiach nad ustrojem politycznym ziem polskich. Opracowanie zawiera tabele i ilustracje, a także słowniczek biograficzny.