Między Rzymem, Wittenbergą a Genewą

Sztuka Gdańska jako miasta podzielonego wyznaniowo

ISBN: 83-85220-84-4
Liczba stron: 486
Rok wydania: 2000
Wydania: 1 (Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego)

Katarzyna Cieślak

(ur. 14 II 1956 w Gdańsku, zm. 8 IX 1997 w Poczdamie-Mittelmark) Historyczka sztuki zajmująca się historią sztuki i kultury Pomorza, Warmii i Mazur. Absolwentka historii sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Wieloletni pracownik Instytutu Sztuki PAN. Zainteresowania badawcze koncentrowała na dawnej sztuce Gdańska, sakralnej i świeckiej. Poszerzyła je w ostatnich latach życia o problematykę emblematyki i ikonografii politycznej w miastach Hanzy. Opublikowała ok. 40 prac, w tym parę książek. Wybitna znawczyni nowożytnej – sakralnej oraz świeckiej twórczości w Gdańsku, wpisanej w nurt protestantyzmu. Badania nad tutejszymi dziełami prowadziła na rozległym tle gdańskiego życia – społecznego, religijnego i politycznego, w okresie od XVI do XVIII wieku. Jej publikacje stanowią trwałą, znakomicie udokumentowaną podstawę, będącą wzorcowym punktem odniesienia do dalszych studiów nad wielowyznaniową sztuką nadmorskiego emporium. Zginęła w wypadku samochodowym. Od roku 2002 działa Fundacja im. dr Katarzyny Cieślak, wspomagająca i promująca młodych badaczy (do 40. roku życia) z zakresu historii sztuki i kultury Pomorza, Warmii i Mazur.

W bogatej literaturze na temat Gdańska jest to pierwsza tak szeroko pomyślana rozprawa o problematyce gdańskiej sztuki protestanckiej w XVI-XVIII w., obejmująca obszerny kontekst spraw doktrynalno-teologicznych, społecznych i polityczno-państwowych. Zajmuje się nie tylko wyposażeniem kościołów w Gdańsku i kościołów wiejskich pod patronatem miasta, ale również propagandą protestantyzmu w dekoracjach budynków publicznych (Dwór Artusa, Ratusz Głównomiejski). Podział wyznaniowy był charakterystyczny w owych wiekach nie tylko dla Gdańska, ale i dla całej Rzeczypospolitej. Zależność Gdańska jako miasta królewskiego od zróżnicowanego stosunku katolickich władców Korony do protestantów została w książce przedstawiona wyraziście. Ale i sztuka gdańska miała znaczenie dla całej Rzeczypospolitej. Ponieważ kościół luterański zajmował w Gdańsku pozycję dominującą, autorka przyjęła w swej pracy gdańską sztukę luterańską jako główny punkt odniesienia. Okres tworzenia sztuki kościelnej w podzielonym wyznaniowo Gdańsku od połowy XVI w. do końca XVIII w. nie był dotąd przedmiotem studiów, dlatego autorka nie ograniczyła się do badania istniejących zabytków, ale podjęła także kwerendy archiwalne w Gdańsku i Berlinie. Wielkim walorem książki jest załączona część ilustracyjna, zawierająca starannie dobraną i opracowaną dokumentację fotograficzną omawianych obiektów, zarówno istniejących, jak i tych, po których do dziś pozostały jedynie zdjęcia.